ZŻWP Koło Nr 10 im. 13 Pułku Zmechanizowanego

  • Increase font size
  • Default font size
  • Decrease font size

Garnizon

Historia garnizonu wojskowego do roku 1945

Dragoni wirtenberscy.Stały garnizon wojskowy w Kożuchowie powstał w XVIII w. i ustanowiony został przez Fryderyka II Wielkiego (1712-1786) po zakończeniu wojen śląskich (1740-1763). Do 1806 r. stacjonował w mieście szwadron dragonów, po czym garnizon opustoszał. Na przełomie lat 1859/60 w pruskim garnizonie Głogowa powstał Poznański Pułk Piechoty nr 58 (3. Posensches Infanterie-Regiment Nr. 58). Jego trzeci batalion (fizylierów) stacjonował w kożuchowskim Zamku do czasu, kiedy w 1866 r. wziął udział w wojnie prusko-austriackiej. Po wojnie nie powrócił już do Kożuchowa. Nowym miejscem jego dyslokacji została Wschowa (niem. Fraustadt).
Paul von Beckendorff und Hindenburg.Ciekawostką jest to, że  już we wschowskim garnizonie tego batalionu - w okresie od 01.04.1884 do lipca 1885 - dowódcą 9. kompanii był kapitan Paul von Beckendorff und Hindenburg, przyszły prezydent Rzeszy.
Garnizon kożuchowski uległ reorganizacji, po której stacjonowały tu dwie baterie 5 Brygady Artylerii i II Batalion Piechoty 59 Pułku Piechoty. Jednostki te brały udział w wojnie z Francją (1870-1871), a w r. 1890 zostały rozformowane.

Przed pierwszą wojną światową w garnizonie Kożuchów funkcjonowało dowództwo 2 batalionu 46 Pułku Piechoty Landswehry (Landwehr-Infanterie-Regiment Nr. 46) z 18 Brygady Landwehry (18. Landwehr-Infanterie-Brigade) wchodzącej w skład 3 Dywizji Landwehry Cesarstwa Niemieckiego (3. Landwehr-Division Deutsches Kaiserreich). Przed wybuchem wojny do służby wojskowej powołano wielu mieszkańców Kożuchowa, w tym Polaków. W latach 1919-1933 w mieście nie było garnizonu wojskowego. Istniała jednak formacja młodzieżowa typu paramilitarnego. Od 1911 do 1924 r. w Kożuchowie działała regionalna grupa burżuazyjnego stowarzyszenia patriotycznej młodzieży niemieckiej w obronie edukacji (Jungdeutschland-Bund Ortsgruppe Freystadt). Niżej, na karcie pocztowej, widoczne jest obozowisko kożuchowskiej grupy tej organizacji. Pocztówka została wyemitowana z okazji 100-rocznicy bitwy pod Lipskiem, w której koalicja niemiecko-austriacko-rosyjska pokonała wojska napoleońskie.

Pocztówka Jungdeutschland-Bund Ortsgruppe Freystadt. Pomnik Bitwy Narodów pod Lipskiem.

Miniaturka pośrodku pocztówki i widok obok pocztówki przedstawia Pomnik Bitwy Narodów wzniesiony pod Lipskiem.

W 1929 roku mieszkańcy Kożuchowa ufundowali pomnik wdzięczności poległym w I wojnie światowej żołnierzom służącym w 46 Pułku Piechoty, którego patronem był gen. Hugo Ewald Graf von Kirchbach.

Pomnik wdzięczności.

Cokół pomnika wdzięczności żołnierzom poległym w I wojnie światowej

Po dojściu Hitlera do władzy rozpoczęto restrukturyzację armii i przywrócono obowiązek służby wojskowej. We wrześniu 1934 r. z Magdeburga do Kożuchowa przerzucono 3 Batalion 12 Pułku Piechoty (III. Bataillon-Infanterie-Regiment Nr. 12) Reichswehry.
Gen. Hugo Ewald Graf von Kirchbach.Od 01.10.1934 r., po likwidacji Reichswehry, batalion ten wszedł w skład głogowskiego 54 Pułku Piechoty (Imfanterie Regiment 54) 18 Dywizji Wehrmachtu (18. Infanterie-Division) z dowództwem w Legnicy (Liegnitz). W Kożuchowie (Freystadt) stacjonował III. Bataillon-Infanterie-Regiment 54 w składzie sześciu kompanii (od 9 do 14). Początkowo był rozlokowany w obozie złożonym z drewnianych baraków na południowo-zachodnim skraju miasta, ale przystąpiono do budowy nowoczesnych koszar nazwanych Kirchbach-Kaserne (Hugo Ewald Graf von Kirchbach - generał pruski, 1809-1887) składających się z budynku administracyjno-sztabowego, budynków dla pododdziałów, sali sportowej, magazynów broni oraz stajni na 90 koni. Około koszar powstał ośrodek szkoleniowy, na którym szkolono również inne pododdziały dywizji z wykorzystaniem obozowiska barakowego. W sierpniu 1939 r. batalion w składzie 54 Pułku Piechoty został skierowany na rubież granicy z Polską żeby już nigdy tu nie powrócić. Podczas działań wojennych rejon dyslokacji w Kożuchowie wykorzystywany był do rotacyjnego pobytu jednostek frontowych, odwodowych i medyczno-sanitarnych. Źródła niemieckojęzyczne (np. internetowy "Leksykon Wehrmachtu") podaje, że w koszarach stacjonowały m.in.:

- 51 Zapasowy Pułk Piechoty (E./Infanterie-Regiment 51),
- sztab jednostki przeciwpancernej (Stab/Panzer-Jäger-Abteilung Freystadt),
- 48 Batalion Szkolny (Ergänzungs-Bataillon 48),
- 354 Zapasowy Batalion Grenadierów (Grenadier-Ersatz-Bataillon 354),
- Zespół Sanitarny (Sanitäts-Staffel),
- armijne ośrodki szkolenia zawodowego (Heeresfachschule (V.W.), Heeresfachschule (V.)),
- Wojskowe Biuro rekrutacji dla powiatu Freystadt (Wehrmeldeamt WK VIII, Wehrbezirk Glogau. Zuständig für den Landkreis Freystadt / Niederschlesien),
a nawet
- Armijne stanowisko dowodzenia (Heeres-Standort-Verwaltung).
Nieprzerwanie funkcjonował też obóz szkoleniowy (Übungslager) z kierownikiem szkolenia (Ausbildungs-Leiter).

Oto kilka ujęć przedstawiających wygląd przedwojennych koszar i ośrodka szkoleniowego w latach 1937-1939:

Kirchbach-Kaserne Freystadt - 1937.
1937

Kirchbach-Kaserne Freystadt.
1939

Ośrodek szkolenia.
1938
Ośrodek szkolenia.
1939

Uwagi:
1. Widokówki wyemitowane zostały przez wydawnictwo "Verlag Photo-Riediger, Freystadt N. Schl."  w latach 1937-1939.
2. Źródło pochodzenia fotografii ośrodka szkoleniowego z 1939 r. wymienione jest w jej opisie (po powiększeniu lub wskazaniu miniaturki kursorem myszy).

Pod koniec wojny koszary posłużyły ochronie ludności cywilnej przed nalotami bombowymi. Zostały one zajęte przez Armię Czerwoną zupełnie nie bronione i stacjonował tam niewielki garnizon wojskowy (komendantura). Po likwidacji - we wrześniu 1945 r. - radzieckich komendantur wojskowych, koszary opustoszały do czasu ustanowienia powojennego Garnizonu Kożuchów i wprowadzenia tam 38 Pułku Piechoty (06.10.1945).